1914: Uit Vriendschap Saam
De Leidse voetbalvereniging UVS werd op 1 april 1914 opgericht. In eerste instantie droeg het de naam Achilles. Maar zoals zo vaak in die tijd waren er meerdere clubs met soms dezelfde naam. Toen een jaar later Achilles zich wilde inschrijven voor de competitie moest de naam worden veranderd. Het werd ‘Uit Vriendschap Saam’, UVS. De clubkleuren werden, Blauw/Wit verticaal gestreept shirt, witte broek en zwarte kousen. Aanvankelijk speelde men aan de Kanaalweg maar vanaf 1938 wordt dat het Stadion aan de Wassenaarseweg met een capaciteit van 9.700 bezoekers. Na 1960 verhuist UVS naar de Kikkerpolder met een maximale capaciteit van 10.000 toeschouwers.
Vanaf januari 1916 wordt UVS ingedeeld bij de Leidsche Voetbal Bond. De eerste wedstrijd is tegen Noordwijkerhout en werd met 2-0 gewonnen. Het is gelijk bingo want de blauwwitten worden ongeslagen kampioen van de 3e klasse L.V. B. De feestelijkheden rijgen zich aan één en achtereenvolgens wordt UVS kampioen van de 2e klasse in 1917, kampioen in de 1e klasse L.V.B., in 1919 en 1920. Het werd tijd om in de landelijke competitie te gaan spelen. Voor het seizoen 1920/1921 schrijft UVS zich in bij de NVB en wordt er gespeeld aan de Oestgeesterstraatweg en aan de Hoeveveldlaan.
De trede hogerop blijkt een wankele stap en ternauwernood handhaaft de selectie zich. Met als dieptepunt in het seizoen 1926/1927 als er na een laatste plaats een serie degradatie wedstrijden moeten worden gespeeld. In het dagblad Voorwaarts van 23 april vinden we de volgende melding:
Uiteindelijk weet UVS zich te handhaven in de derde klasse. Vervolgens moeten we een grote stap maken naar de dertiger jaren om een relevante prestatie tegen te komen, en wat voor één.
Feest aan de kanaalweg.
UVS speelt in het seizoen 1934/1935 nog steeds in de derde klasse KNVB. Op 10 maart 1935 is er de ontmoeting uit tegen SEP uit Delft om het kampioenschap. De Delftsche courant schrijft: ‘In de eerste helft zat er wat spanning bij de spelers want het UVS spel was slordig. Toch kwam de ploeg op voorsprong via een klutsbal van Koninkx langs zijn eigen doelman Tuyn, 0-1. De vreugde was kort want door een misser in de UVS achterhoede wist Schenkelveld 1-1 te maken. Vlak voor rust werd het door een terugspringende bal via de lat 1-2 voor UVS. Na de pauze had SEP de wind in de rug maar door een handsbal van Berkhout werd het door een penalty 1-3. UVS kon de wedstrijd rustig uit spelen en zou het door een onhoudbaar schot nog 1-4 worden. Tot zover het sportverslag opgetekend vanuit Delfts perspectief. Er volgen nu promotieduels tegen De Kennemers uit Beverwijk en Fortuna uit Vlaardingen. Op 26 mei dat jaar weet UVS naar de tweede klasse te promoveren.
P. Kantebeen, J. de la Beije, Ch. van Goor en J. Onvlee. Onder: A.J. Graafmans, G. de Lange en P. Hansen.
Het eerste seizoen 1936/1937 in de 2e klasse was prima. UVS eindigt na 18 wedstrijden op een derde plaats achter DOS en op ruime afstand van kampioen Rotterdamse RFC. In 1937/1938 handhaafde de Leidenaren zich met een vierde plaats met Emma uit Dordrecht als de kampioen.
In het seizoen 1938/1939 neemt UVS het sportpark aan de Wassenaarseweg in gebruik. Daarbij wordt onder meer de overdekte hoofdtribune van het oude terrein meegenomen. Na een matig jaar met een plek vlak boven de degradatiegrens, veert UVS op.
1939/1940: Een prachtige aanloop met een open einde.
Vanwege de mobilisatie als gevolg van het uitbreken van de tweede wereldoorlog zijn er onvoldoende spelers beschikbaar en is de competitie in het seizoen 1939-1940 een noodcompetitie. Dat betekend dat ongeacht de clubsterkte de verenigingen in de eigen regio worden ingedeeld en is er geen promotie of degradatie na dit seizoen. Na een vorst periode van drie maanden waarin er niet kan worden gespeeld start UVS in maart met een uitoverwinning op BMT uit Den Haag en is het koploper, net voor SVV uit Schiedam, Toen even later UVS voor de tweede maal dat seizoen concurrent SVV versloeg zinspeelde de kranten al op een kampioenschap. Er waren echter nog 8 wedstrijden te spelen en drie punten voorsprong is dan niet veel. Vervolgens worden er over en weer punten gemorst en met nog drie speelronden blijft de voorsprong gelijk.
Op een gewone zaterdagavond gaat de club op bezoek bij Hollandiaan en krijgt een geweldige zeperd met een 7-1 nederlaag. In de allerlaatste wedstrijd wordt het uit bij VIOS 1-1 en is UVS op papier bijna kampioen maar SVV heeft drie wedstrijden achterstand en kan wanneer het alles wint nog gelijk komen. Door de Duitse bezetting zal de competitie seizoen 1939/1940 echter niet worden uitgespeeld. Het is nog onduidelijk wat de consequentie is maar de kans op promotie is nu minimaal. Op donderdag 22 augustus 1940 plaatst dagblad Het Volk het volgende bericht: Dit betekend met andere woorden dat de competitie 1939/1940 als niet gespeeld wordt beschouwd. Een koude douche derhalve en UVS zal in het nieuwe seizoen opnieuw in de 2e klasse moeten spelen.
1940/1945: De tweede wereldoorlog.
Nederland is bezet en onder druk van de Duitsers moet de KNVB de competitie als normaal laten doorgaan. De gevolgen voor de bevolking, zoals de vele weggevoerde en omgebrachte Joden en de hongerwinter zijn dramatisch. Toch probeert Nederland het dagelijkse leven weer op te pakken en wordt het bijwonen van een wedstrijd gezien als een verzetje. In 1941 wordt het voor de Joodse sporter verboden om op het voetbalveld te komen en ook het lidmaatschap van de vereniging werd hen ontzegd.
In 1944 vordert en sloopt de bezetter de opstallen van vele verenigingen en ook het UVS voetbalterrein is zwaar gehavend en de voorzieningen zijn gestript. Het terrein wordt gezien het gebrek aan materialen alleen provisorisch opgeknapt. Het seizoen 1943/1944 is het laatste jaar tijdens de oorlog waarin een volledig voetbalprogramma werd gespeeld met een verdienstelijke tweede plek als resultaat. Onder de Duitse waanzin zijn ruim tweeduizend voetballers het slachtoffer. Op de website Voetbalmonument.nl zijn deze spelers te herleiden naar de voetbalvereniging waar zij lid van waren.
Clubicoon Piet Kantebeen: Ouderwetse midvoor.
Piet Kantebeen is geboren in het Zuid-Hollandse Rijpwetering op 28 augustus 1913. Hij speelde tot zijn 22e in het blauwwitte tenue van UVS. De markante naam Kantebeen komen we al op jonge leeftijd tegen in de opstelling van het Leidsch elftal tegen oud-internationals. Hij was door zijn grote gestalte en prachtige kuif een opvallende verschijning en mede door zijn gevoel voor doelpunten kwam hij in beeld bij Feijenoord. Op 15 april 1935 vinden we Piet voor het eerst terug in een opstelling voor de Rotterdammers in een uitwedstrijd tegen DHC.
In een voorhoede dat niet goed draait is zijn debuut verdienstelijk te noemen. Naast een paar gemiste kansen wist hij de gelijkmaker te scoren en eindigt de ontmoeting in 1-1. De voorspelling dat hij van vaste waarde kan zijn in een race om het kampioenschap blijkt een week later. Tegen stadgenoot Excelsior wordt Feijenoord met 1-4 kampioen onder meer door een goal van Kantebeen. In de nacompetitie om de landstitel is hij in de voorhoede een vaste waarde en kan Piet Kantebeen trots terug kijken op zijn eerste maanden in Feijenoord dat Nederlands voetbal kampioen wordt in 1935.
Hij begon als linksbinnen in een vijfmans voorhoede, waarna hij als midvoor in 78 wedstrijden 49 doelpunten scoorde. Feyenoord werd in Piets Rotterdamse jaren 3x kampioen. Voor een spits geen slechte rapportcijfer. Op 23 januari 1939 vinden we Piet voor het laatst terug in een krantenverslag Ajax – Feijenoord 5-0. Mogelijk is dit ook zijn laatste optreden geweest voor Feijenoord. Zeker is dat hij dan 25 jaar is en terugkeert naar zijn oude club waar hij tijdens de oorlogsjaren door zijn ervaring soms ook in de achterhoede dienst deed. Aan het einde van zijn actieve loopbaan wordt Piet succesvol trainer van de UVS selectie. In 1971 zet hij een punt achter een imposante carrière en is dan ook met recht een clubicoon. Piet Kantebeen overleed op 17 augustus 2001 op 87 jarige leeftijd.
1950: Kampioen 2e klasse
Ook in de eerste vijf jaren na de oorlog verblijft UVS in de 2e klasse en weet het zich te mengen om de bovenste plaats echter zonder resultaat. We komen aan in het seizoen 1949/1950, en dat wordt een historisch jaar voor UVS. Dit zal het jaar voor de selectiespelers worden. Er is een enorme belangstelling voor de prestaties van het vlaggenschip. Er zijn vijf voorverkoopadressen in de stad waar duizenden hun toegangskaartje kunnen kopen. Om te weten of een wedstrijd doorgaat hoef je maar naar de stadstram/stadsbus te kijken want die wordt dan gesierd door blauwwitte vlaggetjes.
In de aansluitende promotiecompetitie moest UVS spelen tegen 1e klasser Neptunus en Emma uit Dordrecht om één plek in de hoogste Nederlandse klasse. In de eerste wedstrijd tegen Neptunus werd UVS qua 4-0 uitslag overklast. Toch waren ze niet de mindere. In een met dertig duizend toeschouwers, goed gevuld De Kuip, wist UVS echter haar spel niet te bekronen. Ondanks dat Verhoogt, Fasel en Kantebeen elkaar goed konden vinden en ook de gebroeders de Wolff aardig inspeelden was het Leidse spel te simpel en miste het stootkracht. De goals vielen te eenvoudig aan de andere kant en dat kwam hard aan. Min of meer gedesillusioneerd liet de ploeg haar hoofd hangen en was de eindstand bereikt. Dit ook tot verrassing van Neptunus die op meer tegenstand had gerekend. De tweede match was thuis voor 11.000 toeschouwers tegen Emma. In een levendige wedstrijd werden de punten gedeeld, 1-1.
De stand van zaken na Emma – Neptunus 1-2 is dat UVS alles moet winnen en Neptunus punten moet verspelen, wil de Leidse elf nog kans maken op promotie. Het is 14 mei op het menu staat de allesbeslissende wedstrijd tegen Neptunus. Zouden de blauw-witten Neptunus kunnen verschalken.
Op 21 mei 1950 speelt Neptunus- Emma en bij winst of gelijkspel behouden de Rotterdammers de 1e klasse. Zie het verslag hierboven. Promoveren zit er niet in maar Emma kan een spaak tussen de wielen steken. De laatste wedstrijd is Emma- UVS en bij Dordtse winst moet er een beslissingswedstrijd worden gespeeld. Het is 4 juni als UVS op bezoek gaat in Dordrecht. Wat een spannende wedstrijd had moeten zijn werd een simpele overwinning voor Emma. Zij waren zeer gemotiveerd om de kans op promotie te behouden. UVS daarentegen speelde mat/inspiratieloos. Het werd een toch wel schaamtevolle 6-0 nederlaag. Heeft het te maken met het lange seizoen of met de teleurstelling dat blijft de vraag.
Zeker is dat de beslissingswedstrijd 11 juni 1950 tussen Neptunus en Emma een klapper werd. De Kuip volgestroomd met 55.000 toeschouwers, zien een wervelend Emma. Het was Cor v d Gijp die met een harde kopbal 0-1 maakte gevolgd door broer Janus die met een hard schot de 0-2 maakte. Na de rust veerde Neptunus enigszins op maar verder dan 1-2 kwam het niet. Emma uit Dordrecht promoveert naar de 1e klasse.
1955: Een nieuwe tijd breekt aan.
Het is rond 1954 als een concurrent van de KNVB een betaald voetbalcompetitie start. Deze ‘wilde bond’ de NBVB ontstond uit onvrede over de conservatieve houding van de KNVB.. Er gaat een schok door Zeist en men gaat overstag. In gezamenlijkheid ontstaat er een semi-profcompetitie waar ongeveer 80 verenigingen op inschrijven waaronder UVS. Om in aanmerking te komen voor een licentie moest een vereniging aan een aantal voorwaarden voldoen. Naast een bankgarantie van 50.000 gulden en een correcte accommodatie moest de club op minimaal 1e klasse niveau spelen. Op 27 april 1955 werd UVS officieel door de KNVB ingeschreven in het betaald voetbalregister. Er wordt gespeeld op een eenvoudig terrein met een onoverdekte zittribune en eenvoudige staanplaatsen. In 1960 zal door een verhuizing naar het nieuwe complex Kikkerpolder het comfort moderner worden. Het bestaat uit een zittribune langs de volledige lange zijde, waarvan het middelste deel overdekt is. Aan de overige drie zijden zijn betonnen staantribunes geplaatst.
Bij de start in het seizoen 1955/1956 werd UVS ingedeeld in de 1e klasse C. Het debuut maakt de club in de uitwedstrijd bij Oldenzaal met een 1-1 gelijkspel. Het eerste profdoelpunt komt van Devilee. Meest opmerkelijke uitslag dat seizoen is de thuiswedstrijd tegen de Radiostad bewoners FC Hilversum uitslag 8-2. Voor de Bond was het zoeken naar de juiste verhouding en benaming. UVS eindigde op een vierde plek van onder en komt in het seizoen 1956/1957 in wat de 2e divisie als naam krijgt. Het eindresultaat is nu wat beter, de selectie eindigt op een negende plaats van de achttien clubs. Opnieuw werd FC Hilversum dat jaar afgedroogd met een zware nederlaag 6-2, ofschoon de 7-0 overwinning thuis tegen Zeist ook lekker smaakt. intussen is het SV Top uit Oss die de eerste is het betaaldvoetbal de rug keert en weer een amateurvereniging wordt.
In het totaal speelde UVS zeven seizoenen in het betaald voetbal. Een seizoen in de hoogste 1e klasse en zes in de 2e divisie. Het beste resultaat was het behalen van een vijfde plaats in 1957/1958. en is UVS een mooie subtopper. Dat seizoen worden de meeste overwinningen thuis behaald. Duidelijk is inmiddels dat UVS voor FC Hilversum een gevreesde tegenstander is want opnieuw gaan de Groen-Witten met 4-0 de boot in. Eerlijkheidshalve is de 6-2 nederlaag bij ’t Gooi ook een veegpartij.
Onderzoek levensvatbaarheid profclubs
Op 19 augustus 1957 opent dagblad Het Vrije Volk met een kritisch rapport betreffende het betaaldvoetbal. Vooral bij de tweede divisieclubs staat het water aan de lippen. Zoals hierboven al gemeld kiest Top Oss voor een teruggang naar de amateurs. Van haar banktegoed van 50.000 gulden heeft Top in twee seizoenen de helft al opgesoupeerd. Een overzichtelijke lijst laat zien hoe de verenigingen er qua inkomsten voor staan. Hieronder een indicatie overzicht. In de linker kolom: Totaal aantal bezoekers over 14 wedstrijden, middelste kolom: Gemiddeld aantal, rechter kolom: Inwonersaantal per 31 december 1956.
Het seizoen 1959/1960 begint sensationeel met een inmiddels historische uitwedstrijd tegen Zeist met spelers als Frank Mijnals en Teus van Rheenen. De rust geeft een 4-0 stand aan voor Zeist. In de 2e helft knokt UVS zich naar een 4-5 overwinning. De landelijke pers smult van de uitschieter en heeft het over ‘uit de dood opstaan’ of een ‘sterfscène’.
Het hele seizoen is trouwens hectisch en eindigde bijna in mineur voor UVS. De KNVB wil het aantal profclubs terugbrengen aan het eind van het seizoen. Hiervoor werd er een nacompetitie gehouden waarbij UVS met 8 clubs gaat strijden om 4 plekken en behoud van het betaaldvoetbal. Het blijkt vooral aan het eind van de reguliere competitie een zware klus. Het werd reizen van het noordelijke Velocitas uit Groningen en Zwartemeer in het Drentse Klazienaveen naar het Bredase Baronie en Xerxes in Rotterdam. Toch ging het de Goudse ploeg goed af met een aantal klinkende overwinningen. UVS weet het noodlot af te wenden en blijft in de 2e divisie.
Clubicoon Cor Verhoogt: Een hele vroege leerling
Cornelis H. Verhoogt werd op 10 mei 1922 geboren in Leiden. Cor begon met voetballen als jongen op een veldje aan de Marnixstraat in Leiden. Zijn vriend Joop de Wolf was al lid van UVS en op 24 augustus 1934 schreef Cor zich ook in bij de Blauw-Witten. Cor is pas 15 jaar en traint al tweemaal in de week. Op een zaterdag zag Trainer Evert Ruis dit serieuze kereltje aan het ballen. Evert zag potentie in hem en vertelde Cor dat hij met het tweede elftal mee mocht doen omdat er een speler geblesseerd was. Dat beviel kennelijk goed want in het zelfde seizoen speelde Cor ook nog een zevental wedstrijden in het eerste elftal. Zijn debuut maakte hij thuis tegen Quick. Tot 1942 speelde hij wisselend in beide elftallen. Het was oorlog en ook Cor werd zoals zovelen jongemannen in Duitsland tewerkgesteld maar nam zijn voetbalschoenen mee. Er waren onderlinge wedstrijden tussen de werkkampen maar er was ook een zo genaamd Nederlands elftal.
Samen met de inmiddels gearriveerde Joop de Wolf speelde Cor internationale wedstrijden in Berlijn voor duizenden toeschouwers. Andere spelers waren onder andere Bram Appel, Ditmars en Disselkoen. Opnieuw terug bij UVS veroverde Cor als vertrouwde rechtsbuiten in 1947 een vaste plek in de selectie. Een mooie en lange reeks van 250 wedstrijden zouden volgen. Met het Leidsche dagblad datum 23-01-61 kijken we terug op zijn carrière: “Mijn leukste tijd waren de jaren in de 2e klasse. Er was toen een echte vriendengeest. Hier klopte de naam UVS helemaal. ‘Uit Vriendschap Saam’.” “De verre reizen vond ik maar niks, in tegenstelling tot de amateurcompetitie waarin er meer in de regio werd gespeeld. De eerste thuiswedstrijd tegen DHC werd een groot succes.” Cor Verhoogt startte flitsend en in de 15e minuut scoorde hij het eerst doelpunt op eigen bodem voor UVS.
Het clubblad had het over een uitblinkende Cor die de verdediging van de Delftse ploeg tot wanhoop bracht. Het resultaat was een 3-2 winst. “Allereerst is door de komst van ‘vreemden’ in het elftal het intieme eraf en de onderlinge band verwaterd. De geest is anders geworden in de vereniging, het gaat nu bij velen om de centjes. Het accent ligt nu meer op het winnen van wedstrijden dan op de sport. Het spelpeil was harder door de premie maar beslist niet beter. Nee, het voetbal uit de gloriejaren als amateur waren beter dan in de 2e divisie waarin UVS de jaren doorbracht”. Cor was een technische rechtsbuiten die door zijn acties het publiek op de banken kon krijgen. Op 36 jarige leeftijd zette hij na de wedstrijd UVS – ’t Gooi een punt achter zijn rijke loopbaan. Dankzij twee goals van de scheidende aanvoerder wonnen de Blauw-Witten, op 15 juni 1958, deze match met 3-1. Cor heeft 340 KNVB wedstrijden voor UVS gespeeld en is daarmee recordhouder bij zijn club. Op 7 september 2001 overleed UVS icoon Cor Verhoogt. Hij is 79 jaar geworden.
UVS verlaat na 7 jaar het semi-prof milieu.
De laatste wedstrijd van UVS seizoen 1961/1962 in het betaaldvoetbal was thuis. Het is 20 mei en de club staat onderaan de ranglijst en er staat niets meer dan de eer op het spel. De volgende dag komt het Leidsch dagblad met de onderstaande kop. Het is een tekst wat niets aan de fantasie overlaat. UVS is klaar met betaald voetbal.
In een interview met penningmeester Koos Ouwerkerk zegt hij: ” In het laatste jaar stond ik vaak te bidden dat UVS maar niet zou winnen zodat er geen winstpremie hoefde te worden uitbetaald. We begonnen het betaald voetbal met een banksaldo van 20.000 gulden maar na zeven jaar stond de club 20.000 in de min. Het heeft nog vier jaar geduurd voor deze schuld was weggewerkt “. Bron: het jubileumboek 75 jaar UVS samensteller Jan Dekker.
Spraakmakende KNVB-bekerwedstrijden
In de geschiedenis van de KNVB beker drong UVS twee keer door tot de derde ronde bijvoorbeeld op 21 mei 1959. UVS – Volendam 1-2, 26′ Henk ‘Spijker’ Jonk, 40′ Henny Bekkering 1-1, 57′ Dick Tol 1-2. UVS protesteert tijdens de wedstrijd bij de scheidsrechter. Het protest werd afgewezen en UVS zoekt het hogerop bij de KNVB , die concludeert dat de scheidsrechter een fout heeft gemaakt maar dat volgens de reglementen protesteren niet mogelijk is. UVS vindt dat het ernstige financiële schade oploopt.
De meest spannende bekerwedstrijd is die op 29 april 1962. UVS speelt thuis tegen ZFC en bij de rust is het 0-1 maar in de 2e helft trekt Han Verhoeks in de 53e minuut de stand recht. In de verlenging wordt niet gescoord. ZFC wist de strafschoppen beter te benutten en gaat door naar de volgende ronde.
