1884: Een vereniging ontstaan in de geur van alcohol
De achttiende eeuw was Schiedams Gouden Eeuw. Vanuit tientallen branderijen en distilleerderijen werd de Schiedamse jenever over de hele wereld geëxporteerd. De jeneverindustrie gaf Schiedam de bijnaam ‘Zwart Nazareth‘. Deze bedrijfstak is inmiddels grotendeels verdwenen, maar zes molens bepalen nog altijd het stadsbeeld. Ook herinnert een groot aantal voormalige branderijen aan die tijd. In één van deze branderijen, aan de historische Lange Haven, is sinds 1996 het Jenevermuseum gevestigd.
Cricket was aan het einde van de negentiende eeuw een populaire ontspanning in de betere kringen. Ook Schiedam kende uiteraard zijn notabelen. Kinderen van een aantal distillateurs doen in die tijd op een verloren veldje wel wat aan cricket. Maar er zit weinig structuur in en daarom besluiten de jongelui een echte club op te richten. En terwijl veel sportverenigingen hun geboorte beleven in een schuurtje of een achterafzaaltje komen deze jongemannen bij elkaar in een deftig patriciërs huis aan de Lange Nieuwstraat. Het is de woning van de familie van J.M. van der Schalk. Deze J.M. leidt de vergadering en wordt de eerste voorzitter. Het is 9 april 1884 de oprichtingsdatum van ‘Hermes’. Onder de mannen van het eerste uur zijn nazaten van bekende ‘drank-families’ als Dirkzwager, Hoppe en Legner te herkennen.
De naam van de club, ‘Hermes’ past in de sfeer van zaken doen. Hermes is de Griekse god van reizigers, atleten en handelslieden. Hij wordt gezien als de uitvinder van allerlei nuttige en aangename zaken, zoals de lier, de luit, maten en gewichten en ook van sport. De vereniging Hermes stond dus aanvankelijk ingeschreven als cricketvereniging, maar in 1890 werd er ook een voetbalafdeling aan toegevoegd. Zoals bij veel cricketverenigingen ontdekken de leden ook voetbal als sportieve ontspanning.
In 1916/1917 dwong de jonge vereniging met een tweede plek promotie af. Hermes zal dus aan het eind van de 1e wereldoorlog, in het navolgende seizoen in de 1e klasse B gaan spelen. Na een bestuurlijke soap van jewelste werd dat seizoen in het westen twee eerste klassen gevormd. Dat heeft wel heel wat voeten in aarde. De bestaande eersteklassers (voornamelijk de oude heerenclubs)vrezen een verwatering van de kwaliteit en zien de uitbreiding absoluut niet zitten.
Uiteindelijk wordt een compromis gevonden. De bestaande eersteklassers blijven samen spelen in de eerste klasse A ( in de volksmond de roomboterafdeling). De ‘nieuwe’ vormen samen de eerste klasse B, ook wel de margarineafdeling genoemd. Dat seizoen 1917/1918 eindigt Hermes op een fraaie derde plaats.
Het terrein aan de Damlaan is al vanaf de oprichting van Hermes in gebruik als cricketterrein, en vanaf 1891 wordt er nu dus ook gevoetbald. Na de fusie tussen Hermes en DVS in 1919 blijft de Damlaan het thuishonk voor de nieuwe club. Het duurt tot 1928 voordat er een eerste echte tribune langs het veld verrijst. De hoofdtribune beslaat de gehele lange zijde. Achter de doelen en aan de lange zijde aan de Damlaan komen in de jaren dertig staantribunes.
1919: Van Hermes naar Hermes DVS.
De voetbalafdeling kwam goed van de grond na een samenwerking met DVV, de club van de plaatselijke Hogere Burger School. Op 1 juni 1919 fuseerde Hermes met de Rotterdamse voetbalclub DVS (Door Vereniging Sterk), dat bij gebrek aan een goed veld in Vlaardingen speelde. Vanaf de 1e juni 1919 is de naam van de club Hermes DVS. Het tenue van Hermes werd bij de fusie vervangen door het blauw-wit van DVS. Hermes DVS was de tweede club van Schiedam en stond aanvankelijk bekend als een club van de gegoede burgerij waar men lid kon worden na een voordracht bij een ballotage commissie. Bij de eerste club van Schiedam SVV speelden voornamelijk mensen uit de arbeidersklasse.
Na een terugval tot aan het seizoen 1928/1929 speelt Hermes DVS weer in de hoogste landelijke 1e klasse. Weliswaar op bescheiden wijze maar toch. Naast de zesde plaats dat jaar valt vooral het aantal voor en tegen doelpunten op. In achttien wedstrijden werd er 47 keer gescoord maar kreeg men evenzovele doelpunten tegen. Er was genoeg spektakel aan het sportveld aan de Damlaan. Langzaam aan zet de opgaande lijn door en speelt Hermes een belangrijke rol in 1934/1935. Hermes strijd met drie andere verenigingen tot aan de streep om de titel maar het is DWS dat nipt de kampioenschapstitel wint. In de laatste speelronde speelde Hermes gelijk tegen concurrent Haarlem en won DWS van degradant het Haagse HBS.
Voetbal tijdens de 2e Wereldoorlog.
We moeten vervolgens wachten tot in de bezettingsjaren 1940/1945 voor er sprake is van een sportief succes. Tijdens de bezettingsjaren werd er op bescheiden mate gevoetbald. Door de omstandigheden waren de clubs vaak niet volledig. Jongemannen werden in Duitsland tewerkgesteld of doken onder. Toch was er een competitie want de KNVB werd door de bezetter verplicht deze door te laten gaan. Deze werden goed bezocht, wellicht ter ontspanning maar ook een manier om het benauwde leven in gesprekken wat te verlichten. In het seizoen 1942/1943 deelt Hermes aan het eind de eerste plaats met ADO. Er moest een beslissingswedstrijd komen, die door de Hagenaars met 2-1 werd gewonnen. Hermes DVS zit in een goede periode en in 1943/1944 speelt het opnieuw mee om de titel maar nu is het Volewijckers dat met de eer strijkt. Op Voetbalmonument.nl is te lezen welke clubleden er tijdens de 2e wereldoorlog door het Duitse geweld zijn omgekomen.
Tournooi om den Bevrijdingsbeker Rotterdam 1945.
Vrijwel direct na de bevrijding organiseren de 1e klassers uit de regio Rotterdam voor de vierde keer het Kampioenschap van Rotterdam. Feijenoord kon voor het eerst sinds lange tijd weer in het eigen stadion spelen. Xerxes en Neptunus konden nog geen gebruik maken van hun eigen terrein en speelden hun thuiswedstrijden in het stadion van Sparta. Feijenoord won den Bevrijdingsbeker door negen overwinningen. Hermes DVS haalde achter Xerxes een verdienstelijke derde plaats. Na vijf verschrikkelijke bezettingsjaren is er weer hoop en een nieuwe tijd breekt aan.
In 1945/1946 werd Hermes op ruime afstand gezet door kampioen Ajax en Volewijckers, maar een derde plaats is een verdienstelijk resultaat. Het overheersende gevoel is dat er weer onder normale omstandigheden kan worden gesport. De bezetting is over en een beter gevoel is niet denkbaar. Wel zal de vereniging de komende jaren op zoek moeten naar een nieuwe accommodatie want het veld zal, door woningbouw, midden in de stad komen te liggen. Het is 1949/1950 als Hermes DVS bovenin meedraait en in Blauw-Wit de grootste concurrent vind. Met nog twee wedstrijden heeft Hermes een achterstand van twee punten op de Amsterdammers. In Schiedam zal op zondag 12 maart de wedstrijd van het jaar plaatsvinden. Hermes moet winnen om kans op de titel te maken. De Volkskrant komt op maandag met de volgende krantenkop en verslag. Doelpunten van Hermes broers Jac. en Joop Heyster.
Eindelijk bij de top van het Nederlandse voetbal.
In het seizoen 1951/1952 staat de club, met twee rivalen, op de zo lang begeerde eerste plaats in de hoogste Klasse. Bij Hermes DVS spelen zenuwen een grote rol. Tegen SV Maurits uit Luttelrade-Limburg bijvoorbeeld wordt het thuis na een 0-2 achterstand op de valreep 3-2. Met nog twee ronden te gaan staan PSV, Sparta en Hermes gelijk. In de voorlaatste ronde werd het bij PSV- Sparta 1-3 en in Venlo VVV– Hermes 1-4. In de laatste wedstrijden maken de rivalen Sparta en Hermes geen fouten en komt er een beslissingswedstrijd die in de Kuip wordt gespeeld.
Eindelijk is de zo gehoopte titel binnen en wat smaakt die lekker. In de Play-offs om het Nederlands kampioenschap kwam de club net te kort en verloor het van de latere landskampioen Willem II. Overigens een uitmuntend resultaat want Hermes werd tweede vóór HFC Haarlem en Ajax.
1954: Het grote profavontuur gaat beginnen.
Al een aantal jaren is er onvrede over het beleid van de KNVB. In de ons omringende landen werd er al volop betaaldvoetbal gespeeld. De voetbalbond was daar zeer afwijzend in en bestrafte clubs en spelers die daar wel voor zouden kiezen. In 1954 barstte de bom en werd er een alternatieve voetbalbond opgericht de NBVB en was een profcompetitie een feit. Onder publieke druk liet de KNVB plots haar bezwaren varen en een half jaar later werden de geschillen bijgelegd. De eerste officiële profcompetitie werd gestart en de ledenvergadering van Hermes DVS besluit met een geringe meerderheid over te gaan naar het betaaldvoetbal. In 1954/1955 wordt de club ingedeeld in de 1e Klasse C met GVAV, Alkmaar ’54, Blauw Wit, HFC Haarlem, Enschedese Boys, Feyenoord, Rapid JC, SV Limburgia, N.E.C., NOAD, PSV, EBOH en Vitesse.
Hermes DVS behaalde in deze 1e Klasse C in dat eerste semiprof jaar een onthutsend resultaat. In alle 13 thuiswedstrijden werd maar één maal gewonnen, tegen EBOH. Van alle 13 uitwedstrijden werd er maar één maal gewonnen en wel in de eerste competitiewedstrijd op 28 november 1954 uit in het Olympisch stadion tegen Blauw Wit. De Schiedammers kwamen in een matige wedstrijd via Van der Zee en Gudde op een 0-2 voorsprong. Ondanks de tegentreffer van Bommels, een kwartier voor tijd, kwam de winst in Amsterdam niet meer in gevaar. Zelfs niet toen oud Hermes speler Frans van der Klink bij de zebra’s op de midvoorplaats ging spelen. Toeschouwers: 5.000. De negen clubs die als hoogste eindigden waren verzekerd van een plaats in een van de twee hoofdklassen. Een jaar later in 1956 bij de invoering van de eredivisie speelt Hermes DVS in de 1e divisie. Daarin eindigt de club op een mooie 5e plaats .
Hoe Oranje was Hermes DVS ?
In haar bestaan heeft Hermes DVS vijf spelers geleverd aan het Nederlands elftal. Zoals Jaap van der Griend , Cock van der Tuyn, Sjaak de Bruin, Jan van Buijtenen en Frans van der Klink. Wij stellen ze even aan u voor.
Clubicoon Jaap van de Griend: 5 x International
Jaap is geboren in Vlaardingen op 24 januari 1904 en overleden te Schiedam op 27 november 1970. In de aanloop naar de Spelen maakte v/d Griend zijn debuut op 11 april 1928 in een vriendschappelijke wedstrijd tegen België, het werd 1-1. Voor de Olympische Spelen van 1928 werd hij gepasseerd maar op 5 mei 1929 opnieuw tegen België stond hij er weer. Hij werd opgesteld tussen midvoor Beb Bakhuys en linksbuiten Wim Tap en werd het 3-1 voor België. Jaap kon zijn draai niet vinden. Hij was geen schijn van de gevaarlijke, beweeglijke linksbinnen die hij dat seizoen was. Hij gaf geen gevaarlijke passes, noch gevaarlijke schoten. Was het de spanning of klikte het niet ? Een trip naar Scandinavië‘ mocht Van der Griend nog meemaken. Na een 6-2 nederlaag tegen Zweden en invalbeurt tegen Noorwegen hield het op. Wat een hoogtepunt in zijn carrière had moeten worden werd een teleurstelling. Met Hermes DVS daar in tegen werd hij afdelingskampioen en eindigde hij als tweede in de strijd om de landstitel.
Clubicoon Cock van der Tuyn: 11 x International
Cock is geboren in Schiedam op 24 juli 1924. Hij speelde als rechtsbuiten in het Nederlands elftal naast rechtsbinnen Kees Rijvers en de aanvallers Faas Wilkes en Abe Lenstra. Eigenlijk was Van der Tuyn zelf rechtsbinnen. Op die plaats mocht hij ook nog twee keer meedoen met Oranje, in zijn zevende en in zijn elfde en laatste interland. Van der Tuyn speelde dan ‘slechts’ elf wedstrijden in het Nederlands elftal, hij speelde wel twee wedstrijden op de Olympische Spelen van 1948. Tijdens de eerste wedstrijd, tegen de Ieren raakte Van der Tuyn geblesseerd. Hij maakte de tweede helft vol strompelend langs de lijn. In deze spijkerharde ontmoeting was het voor de kleine Van der Tuyn geen doen.
De tweede wedstrijd was tegen Groot-Brittannië op het veld van Arsenal. Cock was weer opgelapt en verloor met 4-3 van de Britten na verlenging. De grootste overwinning boekte hij in de uitwedstrijd Finland- Nederland uitslag 1-4. De grootste nederlaag was bij Frankrijk-Nederland 5-2 van 1950. In 1952 , bij de Olympische spelen van Helsinki zat Cock weer bij de selectie. In de eerste ronde verloor Oranje kansloos van Brazilië, 5-1. Daar bleef reserve Cock v/d Tuyn op de bank. Hij overleed op 24 augustus 1974 te Schiedam.
Clubicoon: Sjaak de Bruin: 3 x International
Sjaak is geboren in Rotterdam op 10 maart 1903 en overleden in Rotterdam op 26 januari 1961. In Rotterdam werd in 1931 de finalewedstrijd gespeeld in het toernooi om den Zilveren Voetbal tegen Feijenoord. Hermes DVS toonde zich de sterkste en won met 4-1. Een kranige prestatie zoals dat toen werd genoemd. Hiernaast toont aanvoerder Sjaak de Bruin de trofee met lauwerkrans. Hij wordt toen gezien als één der beoogde opvolgers van de legendarische Harry Denis, maar dat was een beetje te hoog gegrepen. Sjaak had voor een verdediger van het Nederlands elftal toch te weinig gereedschap om zijn tegenstanders te bestrijden. In de drie interlands die hij speelde t.w. tegen Zweden, Noorwegen en Zwitserland bleek de Bruin kwetsbaar en werd hij gewisseld voor de toen al 34-jarige Harry Denis. Daarna werd de Bruin definitief vervangen door de PSV-er Jef van Run.
Clubicoon: Jan van Buijtenen: 1 x International
Jan is geboren op 8 januari 1920 te Schiedam en overleden 19 januari 1976 aldaar. Hij debuteerde als verdediger voor het Nederlands elftal op 10 maart 1946 in een vriendschappelijke uitwedstrijd tegen Luxemburg. In deze match scoorde Faas Wilkes vier maal. Het is de eerste interland na de Tweede Wereldoorlog. Nederland won de wedstrijd met 2-6.
Clubicoon Frans van der Klink: 1 x International
Frans vaan der Klink is geboren in de Gelderse gemeente Valburg op 11 juni 1928. Hij speelde aanvankelijk voor de vierde klasse vereniging Stolwijk voordat hij in mei 1950 als overstapte naar Hermes DVS. Hij werd omschreven als een zeer goede, kopsterke, sportieve voetballer met een uitstekende timing. Was hij bij Stolwijk meestal rechtsbuiten in het vervolg ontwikkelde hij zich als rechtsback. Zijn sportcarrière kreeg een wonderlijke wending als hij na vier maanden bij Hermes DVS werd uitgenodigd voor het Nederlands elftal. Het is 15 oktober 1950 als Frans in de 64e minuut in het veld kwam in de vriendschappelijke interland in en tegen Zwitserland. Hij loste zijn latere ploeggenoot Ferry Mesman van Blauw-Wit af en zag de score, op dat moment 4-4, in de resterende 26 minuten oplopen naar een 7-5 nederlaag voor Oranje. Voor Nederland scoorden Mick Clavan, Kees Rijvers, Noud van Melis, Frits de Graaf en er was een eigen goal. Die ene wedstrijd waarin hij meedeed staat hoog in het klassement van grootste uitslagen. Twaalf doelpunten in één duel, het kwam hoogst zelden voor en die wedstrijd is de boeken ingegaan als één van de vreemdste uit de historie van Oranje. Het was precies dat duel waarin de ‘onbekende’ Frans van der Klink, van beroep kaarsenmaker in Gouda, zijn debuut mocht maken. Bij de start van het betaaldvoetbal in 1954 kwam Frans uit voor Blauw-Wit. Acht seizoenen hadden de Amsterdammers plezier van hun aanvoerder. In het monumentale Olympisch Stadion behaalde hij met de zebra’s twee eerste divisie titels en speelde hij drie jaar als semiprof in de eredivisie. Frans van der Klink is 14 augustus 1976 tijdens een veteranentoernooi te Dordrecht aan een hartaanval overleden.
Verhuizing naar Harga inclusief de tribunes.
In 1960 is de verhuizing van Hermes DVS naar Sportpark Harga een feit en daartoe worden drie oude zittribunes van het terrein verplaatst. De oude hoofdtribune uit 1928 wordt daarbij wel opgeknapt. Samen met betonnen staantribunes aan de andere lange zijde levert dit een totale capaciteit op van 16.000 plaatsen. In 1964 krijgt Hermes DVS gezelschap van SVV. Die club heeft haar terrein aan de Frankelandsedijk moeten verlaten, die niet geschikt is voor het profvoetbal. Tussen 1956 en 1961 spelen de Schiedammers een onopvallende rol in de 1e divisie. Het ene jaar onderaan in het linker rijtje het andere jaar in het rechter rijtje. In 1961/1962 staat Hermes opnieuw in de middenmoot maar wordt de club slachtoffer van een herindeling en zakt het naar de 2e divisie.
Clubicoon Cees van Kooten: Een brok wilskracht.
Bron: Jack Kerklaan.” Het moet een bijzondere verschijning zijn geweest. Cees van Kooten op zijn brommer. Zestien jaar, een meter negentig lang en pak ‘m beet tweehonderd pond zwaar. Dagelijks reed hij van Alblasserdam naar Schiedam om via Rotterdamsedijk, Koemarkt, West- en Vellevest en Damlaan bij Hermes DVS op Harga uit te komen. Doordeweeks kwam hij voor de training naar de zanderijen van Harga, zaterdags voor de wedstrijden met de Regionale Jeugd en op zondag, al vanaf zijn zestiende, als speler in het eerste elftal. Vanaf 1965 speelt Cees zes seizoenen lang in het eerste elftal van Hermes DVS en was hij goed voor 20 tot 30 doelpunten per jaar. Het tekent de nu zestigjarige, uit de klei van de Alblasserwaard geboetseerde, bonkige spits, dat hij juist aan deze tijd zulke mooie herinneringen bewaart. ’s Winters moest ik in de kantine dan eerst naar de kachel, met mijn steenkoude handen ertegenaan. Langzaam kreeg ik weer gevoel in mijn verkleumde vingers, waarna ik met frisse tegenzin ging trainen. Aan looptrainingen had ik een broertje dood. Maar in wedstrijden was ik fanatiek als geen ander!”
Uit een sportcolumn van Jan Swart in het Rotterdams Dagblad: “Cees had melk witte benen. Het waren Engelse benen die als de zon om de hoek kwam, vuurrood werden. Dan schuurde het satijnen sportbroekje over het weke vlees, dat hij tijdens de wedstrijd naar de dug-out sjokte en het broekje liet zakken om iets luchtigers aan te trekken. Cees keek niet zo nauw. Hij had een enorme kont en daar deed die in het zestienmetergebied het halve werk mee. Hij was een jongen uit de polder”. “De gezelligheid van de club, dat is wat me van Hermes DVS vooral is bijgebleven.” aldus Van Kooten in het in 2009 verschenen boek ‘De Hermeskist’. Cees werd getransfereerd en wordt topschutter bij Go Ahead Eagles en maakte er 79 doelpunten in zes seizoenen, vervolgens voetbalde hij in Frankrijk bij Lille, Telstar en PEC Zwolle. Hij speelde negen interlands en scoorde vier ‘oranjedoelpunten’. Cees van Kooten geboren op 20 augustus 1948 in Alblasserdam overleed 24 augustus 2015 te Deventer.
Handhaving wordt een te grote opgave.
De 2e divisie van het profvoetbal werd ook het eindstation voor de vereniging. Aanvankelijk lijkt de selectie in de periode 1963/1964 zich te herpakken. Cruciaal werd de wedstrijd einde competitie tegen streekgenoot Xerxes die met 1-2 werd gewonnen. Nu mag Hermes na een behaalde 2e plaats in een nacompetitie spelen om één promotieplek. Tegenstanders zijn Zwartemeer, Roda JC en Alkmaar ’54 , zeer zware tegenstanders die ook niet in de buurt liggen. De cyclus moet daarbij ook nog binnen acht dagen worden gespeeld wat een aanslag is op de conditie van alle deelnemers. De resultaten vallen een beetje tegen hoewel niet echt weggespeeld maar met één uit drie is het over en sluiten. Zwartemeer lijkt de overstap te mogen maken maar de KNVB beslist echter dat Alkmaar’54 promoveert, op basis van de resultaten in de reguliere competitie.
Hermes DVS blijkt in de navolgende jaren zich nog maar amper te kunnen handhaven en ligt degradatie op de loer. In het seizoen 1970/1971 beslist de KNVB dat twaalf verenigingen, waaronder Hermes DVS terug moeten naar het amateurvoetbal. De financiële draagkracht is wankel en Hermes DVS trekt te weinig publiek. De beslissing van de KNVB of een club verder mocht in het profvoetbal of diende te verdwijnen werd gemaakt op basis van het gemiddelde aantal toeschouwers over de afgelopen vijf seizoenen. De elf clubs met het laagste gemiddelde moesten wijken en daarvan werd de licentie ingetrokken. Bij de start van de semi-profcompetitie in 1955/1956 waren er 82 clubs ingeschreven bij de KNVB en nu in 1971 waren er na sanering nog ongeveer veertig over. Een schrale troost voor Hermes DVS dat zij niet de enige zijn die terug moeten.
De ‘dertien probleemgevallen’ waren Baronie (Breda), EDO (Haarlem), Hermes/DVS (Schiedam), ZFC (Zaandam), NOAD (Tilburg), Limburgia (Brunssum), RCH (Heemstede), Gooiland (Hilversum), Drente (Klazienaveen), RBC (Roosendaal), Volewijckers (Amsterdam) en Fortuna Vlaardingen. Het nieuws sloeg bij de dertien ‘veroordeelden’, zoals ze in de media genoemd werden, in als een bom.
Clubs als Hermes/DVS waren woest, omdat zij volledig schuldenvrij zijn, terwijl andere clubs, zelfs in de Eredivisie, soms diep in de rode cijfers zaten, zoals DWS, Holland Sport en Go Ahead die miljoenenschulden hadden. In de zomer van 1971 bestaat de selectie door alle gebeurtenissen van de laatste weken nog maar zeven (!) spelers over. Zij die konden kozen voor zekerheid. Zo zagen ze bij Hermes/DVS clubtopscorer Kees van Kooten vertrekken naar het Franse Lille. Daarnaast kreeg Sije Visser een full-profcontract bij NEC. Dick van Nierop ging naar Excelsior. Ger Bakkes en Ties van Duppen vertrokken naar stadsgenoot SVV. Doelman Ton Ruts en Gerard Flaes hebben een nieuw onderkomen gevonden bij DFC. Hermes heeft geen schulden, was nog volop in de juridische strijd verwikkeld tegen de omstreden sanering, als het Schiedamse Hermes/DVS het moede hoofd moest buigen.
Hermes DVS is anno nu een gezonde amateurvereniging met meer dan 800 spelende leden. De voetbalselectie speelt in de 4e klasse op zaterdag. Andere sporttakken van Hermes DVS zijn nog steeds Cricket maar ook Rugby en Squash. Opgericht in 1884 is de vereniging één van de oudste voetbalclubs van het land. Op 2009 werd het 125 jaar bestaan gevierd en met een videofilm kan de kijker het feest meebeleven inclusief het Hermes DVS clublied..
